«گروه تحقیقات بین المللی بیزریپورت» با هدف پایش بازار و صنایع بااهمیت کشور و جهت ارائه اطلاعات صحیح، مرتبط و به‌ هنگام به سرمایه‌گذاران گزارش های تحلیلی را از فضای کسب وکار کشور تهیه کرده است.

بیزریپورت در فصل دوم سال ۲۰۲۳ گزارش تحلیلی را همراه با پیش بینی ۱۰ ساله (تا سال ۲۰۲۳) را از صنایع معدنی ایران تهیه کرده است که در آن عنوان می دارد حتی در صورتی که دولت بایدن به توافق هسته ای بازگردد و تحریم ها علیه ایران را لغو کند، اگرچه حجم ســرمایه گذاری ها در صنعت معدن ایران افزایش پیدا خواهد کرد اما طی سه تا پنج سال آینده صنعت معدن ایران رشــد بســیار کوچکی را تجربه خواهد کرد چرا که از یک ســو، تعداد زیادی از معادن هنوز به صورت توســعه نیافته باقی مانده اند و از سوی دیگر صنعت معدن ایران همچنان توسط شرکت های دولتی اداره خواهد شد.

طبق این بررسی، روند پیشــرفت در صنعت معدن ایران کند خواهد بود و انتظار می رود این صنعت با چالش های بزرگی نظیر ناکارآمدی نظام اداری، نبود زیرساخت های کافی و کمبود بودجه برای تأمین مالی پروژه های معدنی مواجه شود.

در دو جدول زیر ارزش صنعت معدن ایران ابتدا تا سال ۲۰۲۵ و سپس تا سال ۲۰۳۲ بیان شده است که حکایت از رشد به نسبت ناچیز صنایع معدنی ایران است.

بیزریپورت روندهای ساختاری و تحولات در این حوزه را به شکل زیر در چند بخش آورده است:

* کارشناسان در خصوص ریسک بزرگتری هشدار می دهند که این ریسک، احتمال عدم بازگشت ایران و ایالات متحده آمریکا به تعهدات برجامی است. بر همین اساس کارشناسان دیدگاه اصلی خود درباره حصول به این توافق هسته ای جدید را تغییر داده اند و اگرچه پیشتر معتقد بودند که این توافق در ماه مارس سال۲۰۲۳ حاصل خواهد شد، اکنون بر این باورند که دستیابی به توافق هسته ای با ایران به تأخیر خواهد افتاد.

بر اساس دیدگاه های اصلی که به تازگی در خصوص توافق هسته ای میان ایران و ایالات متحده آمریکا شکل گرفته اند، کارشناسان رقم پیش بینی شده برای رشد تولید ناخالص داخلی ایران در صورت رفع تحریم در سال مالی ۲۰۲۴-۲۰۲۳ را از ۸/۸ درصد به ۸/۵ درصد کاهش دادند؛ چرا که ممکن است در روند بازگشت نفت ایران به بازارهای کالای جهانی، تأخیرهایی به وجود آید.

*در پی درخواست رؤسای اتاق اصناف ایران، اتاق تعاون ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، ایران دولت مهلت پرداخت مالیات، بدهی گمرکی و وام های معوق را برای کسب وکارهای کوچک به صورت موقت تمدید نمود که این امهال شامل شرکت های معدن‌کاوی نیز می شود.

* در صورت احیای توافق هسته ای و لغو تحریم های آمریکا علیه زمینه برای ورود سرمایه و تجهیزات خارجی به صنعت معدن ایران فراهم خواهد شد و از سوی دیگر فرصت های صادراتی برای ایران افزایش پیدا خواهد کرد.

این موسسه مطالعاتی سپس به ارزیابی نقاط ضعف و قوت و برشمردن فرصت ها و تهدیدها پرداخت.

این گزارش نقاط قوت صنایع معدنی ایران را چنین بیان کرده است:

* ۶۸ معدن در ایران وجود دارد که ذخایر اثبات شده آنها به بیش از ۳۷ میلیارد تن و ذخایر بالقوه آنها به ۵۷ میلیارد تن می رسد.

*معادن ایران دارای حجم قابل ملاحظه ای از ذغال سنگ، سنگ آهن، مس، سرب، روی، کروم، اورانیوم و طلا هستند.

* ایران دارنده بزرگترین ذخایر روی در جهان است و از لحاظ بهره مندی از ذخایر مس، سنگ آهن و اورانیوم به ترتیب در رتبه های نهم، دوازدهم و دهم جهان قرار دارد. به طور کلی ایران بیش از ۷ درصد از ذخایر معدنی جهان را در خود جای داده است.

*دولت به منظور جذب ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت معدن کشور اقدام به اجرای یک طرح بیست ساله در این حوزه نموده است. هدف از جذب این میزان سرمایه گذاری افزایش حجم تولید مواد معدنی در سراسر کشور است.

*دولت بانک ها را ملزم می کند حق تقدم اعطای وام را به شرکت های معدنی اختصاص دهند که این مسأله ممکن است باعث افزایش نرخ رشد توسعه این بخش شود.

*پایینتر بودن هزینه کار و اختصاص یارانه های دولتی برای تأمین هزینه برق، یکی از برتری های صنعت معدن ایران نسبت به سایر همتایان خود در منطقه می باشد.

بیزریپورت نقاط ضعف صنایع معدنی ایران را چنین برشمرد:

*در صنعت معدن ایران از فناوری های مدرن استفاده نمی شوند چرا که لازمه برخورداری از آن، وابستگی به کشورهای دیگر است.

*بخش معدن ایران از کمبود زیرساخت ها و تجهیزات و ماشین آلات فرسوده و منسوخ رنج می برد.

*بروکراسی ناکارآمد، وجود نشانه هایی از فساد و چارچوب مقرراتی ضعیف، ازجمله موانع رشد صنعت معدن ایران هستند.

*بخش خصوصی در صنعت معدن ایران نقش چندانی ندارد.

*تأثیر تحریم های غرب علیه ایران حداقل برای مدت یک تا دو سال ادامه پیدا خواهد کرد.

*صنعت معدن ایران از یک بدنه یکدست و یکپارچه تشکیل شده است. این صنعت عمدتا در تسلط شرکت های بزرگ دولتی قرار دارد. راهکار اصلی برای رشد هر چه بیشتر صنعت معدن ایران این است که امکان حضور شرکت های خصوصی در این حوزه فراهم آید. با این حال رقابتی که از جانب شرکت های دولتی وجود دارد سرمایه گذاران خصوصی را از ورود به این صنعت بر حذر می دارد.

*خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته ای و وضع مجدد تحریم ها علیه ایران در سال ۲۰۱۸ باعث شد رشد صنعت معدن ایران کند شود.

این گزارش فرصت ها در این صنعت را نیز اینگونه فهرست کرده است:

*کارشناسان معتقدند آمریکا در سایه دولت جدید خود در نهایت به توافق هسته ای باز خواهد گشت و تحریم ها علیه ایران را لغو خواهد نمود.

*دولت طرح هایی را در راستای سرمایه گذاری در زیرساخت ها و فناوری های صنعت معدن در دستور کار دارد. اجرای این طرح ها باعث خواهد شد شرایط برای فعالیت شرکت های معدن کاوی بهتر شود.

*با توجه به جمعیت فراوان، نیروی کار تحصیلکرده و سطح بالای تقاضا، ایران از پتانسیل رشد بسیار بالایی در بلندمدت برخوردار است.

بیزریپورت مهمترین تهدیدها برای این صنعت در دوره ۱۰ ساله را نخست تداوم تنش ها میان ایران و آمریکا می داند. این مسئله می تواند در روند لغو تحریم ها مانع ایجاد کند و آن را چند سال به تعویق بیاندازد. علاوه بر این افزایش تنش های سیاسی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا می تواند موجب تضعیف روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای خارجی شود.

در گزارش بعد وضعیت صنعت مس و معادن آن مورد بررسی قرار می گیرد.

ادامه دارد...